[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ideologia lokalizmu łączy się z przekonaniem, \e jest on związany z demokracją, która jest jegowarunkiem.Wskazuje się, \e znaczenie struktur lokalnych jest tym większe, im mniejsza jest centralizacjawładzy politycznej i bardziej równomierny jej rozdział (Starosta 1995: 19).W ich rozbudowie widzi się te\przeciwwagę dla zagro\eń demokracji, jakie niesie ze sobą biurokracja.W ideologii lokalizmu mieści się określony model społeczności lokalnej.Przekształcenie zbiorowościterytorialnych w społeczności lokalne nie mo\e być powrotem do tradycyjnych społeczności, na które zoczywistych względów nie ma miejsca w warunkach współczesnych.Modelem społeczności lokalnej,będącej wspólnotą podobnie jak społeczność tradycyjna, lecz funkcjonującej na całkowicie odmiennychzasadach odpowiadających nowoczesności, jest lokalna społeczność samorządowa.Jest to taka społeczność, dla której przestrzeń i terytorium są naturalną podstawą dobrowolnegozrzeszania się.Jest to społeczność otwarta, nie stawiająca przeszkód napływowi nowych ludzi do danegoukładu lokalnego i odpływowi z niego dotychczasowych jego członków.Dobrowolne stowarzyszenia izrzeszenia są w niej rozbudowane.Poprzez nie członkowie społeczności uczestniczą w rozmaitych sferach\ycia zbiorowego.Programy rozwojowe tworzą obywatele i współpracujące z nimi lokalne stowarzyszenia iorganizacje.Lokalne elity władzy są wyłaniane przez procedury demokratycznych wyborów.Członkówspołeczności cechuje silna identyfikacja z miejscem zamieszkania i aktywny udział w lokalnym \yciupolitycznym (Starosta 1995: 102-106). ROZDZIAA XINaród1.Naród jako przedmiot zainteresowania socjologii 2392.Zbiorowość etniczna 2413.Dwie drogi kształtowania się narodów w Europie 2444.Naród a nowoczesność 2465.Państwa wielonarodowe i narody wieloetniczne 2506.Zawiłe drogi kształtowania się nowoczesnych narodów: przykład Polski 2561.Naród jako przedmiot zainteresowania socjologiiW początkowym okresie swego istnienia socjologia interesowała się głównie zjawiskami i procesamispołecznymi zachodzącymi na poziomie makrospołecznym.W odniesieniu do zbiorowości tego poziomupodstawową kategorią analityczną było społeczeństwo, a przedmiotem zainteresowania jego częściskładowe, ich wzajemne relacje, czynniki decydujące o spójności społeczeństwa i przeciwdziałające jej, jakrównie\ mechanizmy jego zmian.Naród, będący niewątpliwie zbiorowością w skali makrospołecznej, nie budził szczególnegozainteresowania socjologii zachodniej, zwłaszcza amerykańskiej, która w znacznej mierze decydowała oobliczu głównego nurtu socjologii światowej.Nie oznacza to, \e problematyka narodu była całkowicienieobecna w socjologii.Podejmowali ją socjologowie w krajach centralnej i wschodniej Europy, w którychtak zwana kwestia narodowa była kwestią \ywotną, a nawet palącą.Zaznaczyła swoją obecność w socjologii niemieckiej, a w socjologii polskiej od samego jej zarania znajdowała się w centrum uwagi (Kurczewska1979).Były to jednak\e socjologie na ogół peryferyjne w stosunku do głównego nurtu rozwoju socjologiiświatowej i często mało znane poza granicami swoich krajów.W ostatnich dziesięcioleciach sytuacja ta uległa zmianie.Ruchy narodowe nie tylko w miejscach zeuropejskiego punktu widzenia peryferyjnych, ale i w samej Europie zaczęły wyrastać na podstawową siłępolityczną.Stały się te\ głównym zródłem konfliktów zarówno na arenie międzynarodowej, jak iwewnątrz poszczególnych krajów.Zagro\enie, jakie zaczęły stwarzać w skali światowej, dobitnieuprzytomniło znaczenie sentymentów narodowych.Nauki społeczne, w tym socjologia, bez względu nato, w jakim kraju są uprawiane, nie mogą ju\ ich ignorować.I nie ignorują.Pojawiło się wiele prac poświęconych problematyce narodu, podejmujących ją odró\nych stron i z rozmaitych perspektyw.Uprzytomniają one, \e zbudowanie definicji narodu określającejobiektywne kryteria, na których podstawie mo\na by odró\nić zbiorowość 240 Część trzecia.Zbiorowości społecznenarodową od makrospołecznych zbiorowości innego typu, jest niemo\liwe.Jakiekolwiek bowiem byłyby tekryteria, zawsze mo\na wskazać zbiorowość, która ich nie spełnia, a mimo to nikt nie ma wątpliwości,\e jest narodem.Jak stwierdził jeden z polskich socjologów, nie ma i prawdopodobnie nie będzietakiej definicji narodu, która pasowałaby do wszystkich grup, których członkowie uporczywie uwa\ająsamych siebie za nale\ących do jednego narodu i jako naród są postrzegani tak\e przez ludzi nale\ącychdo innych grup tego rodzaju" (Szacki 1997a: 15-16).Oczywiście, jest to prawda dopóty, dopóki pragniemy zdefiniować naród w kategoriach obiektywnychcech, których posiadanie czyni daną zbiorowość narodem.Naród bowiem, co do czego panuje niemal po-wszechna zgoda, to zjawisko ściśle związane ze sferą świadomości, to\samości, wartości.To przedewszystkim organizacja uczuć" (Jedlicki 1997: 60).Ju\ Max Weber pisał, \e pojęcie narodu nale\y dosfery wartości, a to oznacza, i\ w pewnych grupach mo\emy się spodziewać szczególnej solidarnościpodczas ich zetknięcia z innymi grupami.Taką zbiorowością na poziomie makrospołecznym jest naród.Jeston przez jej członków postrzegany jako grupa własna z wszystkimi tego konsekwencjami, znanymipsychologii i socjologii (zob.Grupy własna i obca, s.197).Jeśli próbuje się określać naród za pomocą obiektywnych cech danej zbiorowości, kategoria narodustaje się mało, je\eli w ogóle, odró\nialna od kategorii społeczeństwa.Nic w tym dziwnego, albowiemnaród jako zbiorowość w skali makrospołecznej ma wszystkie cechy społeczeństwa, chocia\ społeczeństwonie ma wszystkich cech narodu.Nawet jeśli zachodziłaby (a jest to mo\liwe) pełna zbie\ność międzyzbiorem jednostek tworzących społeczeństwo a zbiorem jednostek tworzących naród, to określenie tego zbiorumianem społeczeństwa kieruje uwagę w zupełnie inną stronę i ku innym kwestiom ni\ określenie gonarodem.Społeczeństwo nie budzi emocji.Z narodem wią\ą się niezwykle silne uczucia.Dla narodu ludzieoddają własne \ycie i w imię narodu odbierają je innym.Naród jest wartością autoteliczną
[ Pobierz całość w formacie PDF ]